სოციალური მუშაობა COVID 19-ის პირობებში

სოციალური მუშაობა COVID 19-ის პირობებში

შესავალი

ახალი კორონავირუსი (covid19) პირველად 2019 წელს ჩინეთში, ჰუბეის პროვინციაში დაფიქსირდა. დაავადება იმდენად სწრაფი გავრცელებით ხასიათდება, რომ მისი გამოვლენიდან დღემდე (9.06.2020) 7 მილიონ ადამიანზე მეტი დაავადდა, გარდაცვლილთა რაოდენობა კი 400000-ს აღემატება[1]. პანდემიის გავლენა და შედეგები ცდება ჯანდაცვის სფეროს და მოიცავს სოციალურ, პოლიტიკურ, ეკონომიკურ და კულტურულ ასპექტებს. შესაბამისად საჭიროებს კომპლექსურ რეაგირებასა და ღონისძიებებს, რაც მოიაზრებს სხვადასხვა მიმართულების პროფესიონალების ჩართულობას, მათ შორის სოციალური მუშაკების, რომელთა მონაწილეობასაც განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება პანდემიასთან ბრძოლისა და მის თანმდევ გამოწვევებთან გამკლავების თვალსაზრისით.

აღნიშნული სტატია მიზნად ისახავს სოციალური მუშაობის ჩართულობის მნიშნველობის განსაზღვრას პანდემიებისა და კრიზისების დროს; გამოყოფს იმ სამიზნე ჯგუფებს, რომლებიც ხდებიან სოციალური მომსახურებების მიმღებნი და განიხილავს ჩართულობის გზებს, რომლითაც სოციალური მუშაკები ახდენენ კრიზისების მართვასა და მოწყვლადი ფენების საჭიროებების უზრუნველყოფას. სტატია ასევე განიხილავს რეკომენდაციებს, რომლებიც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია სოციალური მუშაკების უსაფრთხოებისთვის პანდემიის პირობებში რისკების მინიმუმამდე შემცირების თვალსაზრისით.

სოციალური მუშაობის როლი კრიზისებისა და პანდემიების დროს

გადამდები დაავადებების მასობრივი გავრცელება წარმოშობს ისეთ პრობლემებს, რომლებიც სოციალური მუშაკის პროფესიის ჩართულობას განსაკუთრებულად საჭიროებს[2]. სხვადასხვა დროს ასეთი მასშტაბური დაავადებები იყო 1918 წლის პანდემია[3], ებოლა (2014-2015), ზიკა ვირუსი (2013, 2015 და 2016) და 2019 წლიდან ახალი კორონავირუსი. ამ სახის ვირუსები ვრცელდება სწრაფად და ფართოდ და საჭიროებს კომპლექსურ რეაგირებას, როგორც ჯანდაცვის, ასევე სოციალური, პოლიტიკური, ეკონომიკური და კულტურული მიმართულებით.[4] 

ეპიდემიის დროს თავს იჩენს სხვადასხვა სახის პრობლემა, მათ შორის შემოსავლის დაკარგვა, სოციალური კავშირების ნაკლებობა, სოციალურ აქტივობებში შეფერხება, განათლებასა და სოციალურ დახმარებებზე ხელმისაწვდომობის სირთულეები, ფსიქოლოგიური პრობლემები[5], უმუშევრობა[6]. უნდა აღინიშნოს, რომ სახელმწიფო დახმარების ძიება ზოგადად მოიაზრება სტრესის შემცველად ბიუროკრატიული მოთხოვნების გამო, პანდემიის პირობებში კი ეს ნიშნავს იმას, რომ ინდივიდები, ოჯახები და თემები, რომლებიც კრიზისამდე იმყოფებოდნენ ისედაც მძიმე მდგომარეობაში, ხდებიან კიდევ უფრო მეტად მარგინალიზირებულნი[7]. 

რასაკვირველია, მასობრივი გავრცელების მქონე დაავადებებით გამოწვეული კრიზისების თანმდევი გავლენა არ აისახება მხოლოდ იმ ინდივიდებზე, რომლებმაც უშუალოდ გადაიტანეს დაავადებები, არამედ მათზეც, ვისზეც პანდემიას არაპირდაპირი გავლენა ჰქონდა[8].

სოციალური მუშაობა თავისი ისტორიის მანძილზე ფოკუსირებული იყო მოწყვლადი ინდივიდების, ოჯახებისა და თემების საჭიროებების უზრუნველყოფაზე[9].  პანდემიების დროს კი მოწყვლადობა ახასიათებს საზოგადოების სხვადასხვა სოციალურ ფენას[10]. უფრო მეტიც, რესპირატორული დაავადებების მიმართ ყველა ინდივიდი მოწყვლადია, თუმცა განსხვავდება მოწყვლადობის ხარისხი და გავლენა[11].

დაავადების გადატანის სირთულის თვალსაზრისით მეტად მოწყვლადები შეიძლება იყვნენ ქრონიკული დაავადებების მქონე პირები და ხანდაზმულები[12]. დაავადების გავრცელების მიმართ მოწყვლადები არიან მჭიდრო დასახლებებში მცხოვრები ან გადატვირთული საზოგადოებრივი ტრანსპორტით მოსარგებლე პირები. მოწყვლად ფენაში ასევე შეიძლება განვიხილოთ ის ადამიანები, რომლებსაც არ აქვთ ჯანდაცვის მომსახურებებსა და მხარდამჭერ სერვისებზე წვდომა, მოკლებულნი არიან ხარისხიანი საკვების მიღების შესაძლებლობას[13]. რასა და ეთნიკურობა შეიძლება იყოს მოწყვლადობის განმსაზღვრელიც, ვინაიდან სერვისების წვდომაზე მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს დისკრიმინაცია რასობრივ და ეთნიკურ ნიადაგზე[14]. ენობრივი ბარიერი განსაზღვრავს მოწყვლადობას პანდემიების დროს, რადგან ეს ფაქტორი ხელს უშლის ინფორმაციის გაგებას, შესაბამისად ართულებს რეკომენდაციების შესრულებასა და ჯანმრთელობის მდგომარეობასთან დაკავშირებული საკითხების შესახებ ინფორმაციის მიწოდებას შესაბამისი პერსონალისათვის[15]. ამ კონტექსტში დახმარებას საჭიროებენ უცხო ქვეყნის მოქალაქეები, რომლებიც პანდემიების საწყის ეტაპზე ხშირად არიან უგულებელყოფილნი და იზოლირებულნი[16]. სპეციალური საჭიროებების მქონე პირების  მოწყვლადობა იზრდება თუ მათ უწევთ ადაპტირებული გარემოდან განსხვავებულ გარემოში გადასვლა ან ზრუნვის სისტემიდან იზოლირება. მაღალი მოწყვლადობის რისკის ქვეშ დგანან ადამიანები, რომლებსაც არ გააჩნიათ თავშესაფარი, ვინაიდან მოწოდება „დარჩი სახლში“ ან მოწოდება ჰიგიენის დაცვისკენ მათთვის სრულიად არარელევანტურია მათი მდგომარეობიდან გამომდინარე[17].

მიუხედავად ზემოაღნიშნული არაერთი მაგალითისა, ეს არ არის სრული სურათი, ვინაიდან პანდემიის დროს მოწყვლადნი შეიძლება იყვნენ არა მხოლოდ ინდივიდები, არამედ ჯგუფებიც: მაგალითად აზიური წარმოშობის მქონე ადამიანები ახალი კორონავირუსის გამოვლენის ლოკაციიდან გამომდინარე, ვინაიდან Covid19 ჯერ კიდევ მოიხსენიება ე.წ. „ჩინურ ვირუსად“, ან „აზიურ ვირუსად“[18]. ლგბტქ თემი, რომელთა მიმართაც კრიზისების დროს კიდევ უფრო მეტად იზრდება სტიგმა და სირთულეები მხარდამჭერი სერვისების მიღების თვალსაზრისით; მოწყვლადობით ხასიათდებიან მიგრანტებიც, რომლებსაც მოუწიათ სამშობლოში დაბრუნება ახალი კორონავირუსის გამო[19].

მოწყვლადობის რისკის ქვეშ არიან ის პირებიც, რომლებიც არ მიეკუთვნებიან ზემოხსენებულ ჯგუფებს[20]. აღნიშნულ რისკს განაპირობებს კარანტინისა და სოციალური დისტანცირების აუცილებლობა, რასაც ახლავს მარტოობის, იზოლაციისა და ოჯახური ძალადობის რისკები.

აღნიშნული მაგალითები აჩვენებს, რომ პანდემიის დროს მოწყვლადობა ახასიათებს საზოგადოების ყველა ფენას განურჩევლად მათი მახასაითებლებისა და გვიჩვენებს თუ რა დიდია იმ სამიზნე ჯგუფების მოცულობა, რომლებიც საჭიროებენ სოციალური მუშაკის მხარდაჭერას[21]. განსაკუთრებით აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ  კრიზისულ მოვლენებად, რომლებიც საჭიროებს სოციალური მუშაკის ჩართულობას, შეიძლება ჩაითვალოს არა მხოლოდ გადამდები დაავადებების მასობრივი გავრცელება, არამედ ნებისმიერი სახის მასშტაბური კრიზისი. ზოგიერთი მკვლევარი ასეთ კრიზისად მიიჩნევს ავსტრალიის ხანძარს[22]. სოციალური მუშაობის ამგვარი გაგება ეფუძნება ჰოლისტურ მიდგომასა და ადამიანი სოციალურ გარემოში მიდგომას, რომლებიც სოციალური მუშაკის პროფესიას განიხილავს, როგორც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანს აღნიშნულ კონტექსტში[23].

კრიზისების დროს სოციალური მუშაკის ინტერვენცია არის კომპლექსური ხასიათის, შეიძლება ჰქონდეს სხვადასხვა შინაარსი და დამოკიდებულია სოციალური მუშაობის სექტორის მზაობასა და მოცულობაზე[24].

პანდემიის დროს სოციალური მუშაკი ერთვება საჭიროებების შეფასების კუთხით, როგორიცაა უსაფრთხოება, თავშესაფარი, საკვები, ინდივიდებისა და ოჯახების დაცვა. სოციალური მუშაობის პრაქტიკა შეიძლება მოიცავდეს ადვოკატირებას თემის დონეზე, ხოლო ხოლო ვინაიდან სოციალური მუშაობის ეფექტური განხორციელებისათვის აუცილებელია დაავადების გავლენის სიღრმისეული ცოდნა[25], მაკრო დონეზე სოციალური მუშაკი შეისწავლის კრიზისების გამომწვევ მიზეზებსა და მის შესაძლო შედეგებს[26].

ისევე, როგორც ნებისმიერი მასშტაბური კრიზისის დროს, სოციალური მუშაკები  პანდემიის დროსაც ასრულებენ მნიშვნელოვან როლს ეპიდემიით დაზარალებული ადამიანების დასახმარებლად და ასეთ შემთხვევაში მათი როლი განისაზღვრება, როგორც სოციალური მხარდაჭერის მიმწოდებლის, ადვოკატის, თემში გამაძლიერებლის, უფლებადამცველის[27]. სოციალური მუშაკები იაზრებენ ადვოკატირების მნიშვნელობას მაკრო დონეზე ცვლილებების განხორციელებისათვის, რათა შეძლონ მიკრო დონეზე ეფექტური ინტერვენცია[28]. კრიზისების დროს სოციალურ მუშაკებს მნიშვნელოვანი როლი აკისრიათ ცნობიერების ამაღლების თვალსაზრისითაც[29]. პანდემიის დროს უცხო ქვეყნის მოქალაქეებთან სოციალური მუშაკი ასრულებს განმანათლებლის როლს, რაც მოიცავს ინფორმაციის  მიწოდებას გადამდები დაავადებების მასობრივი გავრცელების, მისი თანმდევი ეფექტებისა და გავლენის შესახებ ყოველდღიურ ცხოვრებაზე. ასევე სოციალური მუშაკი დახმარებას უწევს  ლინგვისტური ბარიერის მქონე უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს სოციალური სერვისებისა და ჯანდაცვის მომსახურებების მიღების თვალსაზრისით, ეხმარება შემოსავლისა და განათლებაზე ხელმისაწვდომობის დაკარგვის შემთხვევაში[30].

კრიზისული სიტუაციების დროს სოციალური მუშაკის პროფესია ემსახურება როგორც სტრუქტურირებული სათემო მომსახურებების, ასევე ორგანიზაციული რესურსების განვითარებასა და მობილიზებას და ამავე დროს პასუხობს ინდივიდების, ოჯახებისა და ჯგუფების საჭიროებებს[31]. ის  ეფუძნება პრაქტიკულ გადაწყვეტილებებს და ასეთ დროს მნიშნელოვანი ხდება არსებული რესურსის მაქსიმალური გამოყენება, რაც მოიაზრებს  არა მხოლოდ გამოცდილი პრაქტიკოსი სოციალური მუშაკების ჩართვას, არამედ ზრდის სტუნდეტების ჩართულობასაც, რომელთაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეაქვთ სტრესის შემცირებაში ცხელი ხაზის, საგანმანათლებლო პროგრამების, ტრენინგების, კონსულტაციების, სათემო აქტივობების საშუალებით. აღნიშნული მაგალითი აჩვენებს რამდენად მნიშვნელოვანია სოციალური მუშაობა სამოქალაქო ატივიზმის თვალსაზრისითაც[32]. 

სოციალური მუშაობის როლი კიდევ უფრო სიღრმისეული შეიძლება იყოს Covid19-ის პირობებში. სოციალურ მუშაკებს უწევთ სწორი ტერმინოლოგიის გამოყენება და ბრძოლა სტიგმისა და სიძულვილის შემცირების მიმართულებით, რადგან, როგორც აღინიშნა, არსებობს გარკვეული სტიგმა აზიელი ხალხის მიმართ ვირუსის გამოვლენის ლოკაციიდან გამომდინარე[33].

სოციალური მუშაობის განსაკუთრებულ მნიშვნელობაზე მეტყველებს ისიც, რომ  სოციალური მუშაკები არა მხოლოდ პანდემიის დროს ასრულებენ მნიშვნელოვან როლს, არამედ მის შემდგომ პერიოდში იმ შედეგების წინააღმდეგ ბრძოლაში, რაც ახლავს პანდემიასა და სხვადასხვა სახის გლობალურ კრიზისს[34].

Covid-19 და სოციალური მუშაკების წინაშე არსებული გამოწვევები

ახალი კორონავირუსის გავრცელებასთან ერთად გამოწვევების წინაშე აღმოჩნდნენ სოციალური მუშაკებიც, რომლებსაც უწევთ სწრაფად ცვალებად გარემოში არათუ განაგრძონ მათი უფლებამოსილების განხორციელება და ამგვარად სოციალური მუშაობის ძირითადი ღირებულებების დაცვა, არამედ ამავდროულად შეძლონ საკუთარი ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და კეთილდღეობის შენარჩუნებაზე ზრუნვა[35]. სხვადასხვა პროფესიებისგან განსხვავებით, რომლებიც ძირითადად დაფუძნებულია საოფისე საქმიანობაზე და შესაძლებელია ჩანაცვლდეს ტელეფონის ან ონლაინ მუშაობის მეშვეობით, სოციალური მუშაკებისათვის პროფესიული პრაქტიკა გულისხმობს პირისპირ ვიზიტებს კლიენტებთან[36]. პრობლემები შეიძლება იყოს პირისპირ სერვისების ონლაინ რეჟიმში გადატანა, ვინაიდან ეს შეიძლება არ იყოს ბენეფიციარებისთვის მისაღები[37] და ამავდროულად არ იძლეოდეს პრაქტიკული საქმიანობის ეფექტურად განხორციელების საშუალებას. პირისპირ პრაქტიკის შენარჩუნება კი სოციალურ მუშაკებს ხდის მოწყვლადს ვირუსის მიმართ და ასეთ შემთხვევაში თავს იჩენს დილემა: პროფესიული ღირებულებები თუ პირადი უსაფრთხოება[38]. ამგვარ გამოწვევებს შეიძლება კიდევ უფრო ართულებდეს უსაფრთხოების აღჭურვილობის სიმცირე.[39]

გარდა იმისა, რომ სოციალური მუშაკები იმყოფებიან ვირუსის გადადების რისკის ქვეშ, დიდია  ფსიქოლოგიური ტრავმის ალბათობაც, ვინაიდან პანდემიის გლობალური შედეგები და ნებისმიერი თანმდევი მოვლენა შესაძლებელია პირდაპირ გავლენას ახდენდეს მათზეც[40].

რეკომენდაციები

სოციალურ მუშაკთა საერთაშორისო ასოციაციის პრეზიდენტი აღნიშნავს, რომ სოციალური მუშაკები არიან პროფესიონალები, რომლებიც მუშაობენ ფრონტის წინა ხაზზე პანდემიებისა და კრიზისების დროს, შესაბამისად განსაკუთრებით მნივნელოვანია მათი უსაფრთხოების უზრუნველყოფა. ასოციაცია მიიჩნევს, რომ აუცილებელია გარკვეული რეკომენდაციების შესრულება სოციალური მუშაკების უსაფრთხოების უზრუნველყოფისათვის. აღნიშნული რეკომენდაციები მოიცავს ჰიგიენის წესების დაცვას, რომლებიც საერთოა ნებისმიერი მოქალაქისათვის. გარდა ამისა, აუცილებელია სამუშაო მოწყობილობების _ კომპიუტერის, პრინტერის, ტელეფონის_ ხშირი დეზინფიცირება, სხვა კოლეგების სამუშაო მოწყობილობების გამოყენებისგან თავის შეკავება, შესაძლებლობის ფარგლებში პრაქტიკის განხორციელება ონლაინ ან სატელეფონო კომუნიკაციის საშუალებით, საოფისე საქმიანობისას ბენეფიციარის მაქსიმალური ინფორმირება უსაფრთხოების იმ ნორმებთან დაკავშირებით, რომლებიც გამოიყენება ოფისში რისკების მინიმუმამდე დასაყვანად.[41]

დასკვნა

ახალი კორონავირუსი გამოვლენიდან დღემდე მნიშნელოვანი გამოწვევა აღმოჩნდა მსოფლიოსათვის. მისი გავრცელება და შედეგები იმდენად მასშტაბურია, რომ ცხადია რამდენად აუცილებელია კომპლექსური რეაგირება ვირუსის წინააღმდეგ ეფექტური ბრძოლისათვის. ამ პროცესში განსაკუთრებით მნიშნელოვანია სოციალური მუშაკის ჩართულობა. პანდემიის დროს სოციალური მუშაკის როლი შეიძლება იყოს მრავალგვარი სამიზნე ჯგუფის საჭიროებიდან გამომდინარე, სამიზნე ჯგუფი კი პამდენიემისა და კრიზისების დროს განსაკუთრებულად ფართოვდება და შეიძლება მოიცავდეს საზოგადოების ყველა ფენას. იმის გათვალისწინებით, რომ სოციალური მუშაკი არის ერთ-ერთი პროფესიონალი, რომელიც ინარჩუნებს კლიენტთან პირისპირ პრაქტიკას, აუციელებელია არსებული რეკომენდაციების ზედმიწევნით დაცვა უსაფრთხო და ეფექტური პრაქტიკის განსახორციელებლად. 

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. Hong-Jae Park & Bong Joo Lee (2016) The Role of Social Work for Foreign Residents in an Epidemic: The MERS Crisis in the Republic of Korea, Social Work in Public Health, 31:7, 656-664, DOI: 10.1080/19371918.2016.1160352
2. FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19. Society Register. 4. 67-82. 10.14746/sr.2020.4.2.05.
3. Beddoe, Liz.2020.“Responding to a crisis: Social Work profession, policy, and practice.” Australian Social Work 73(2): 131-136. DOI: 10.1080/0312407X.2020.1720758
4. Hutchins, Sonja S., Kevin Fiscella, Robert S. Levine, Danielle C. Ompad, & Marian McDonald. 2009b. “Protection of racial/ethnic minority populations during an influenza pandemic.” American journal of public health 99(2): S261–S270. https:// doi.org/10.2105/AJPH.2009.161505
5. Rosoff, Philip. (2008). The Ethics of Care: Social Workers in an Influenza Pandemic. Social work in health care. 47. 49-59. 10.1080/00981380801970814.
6. KALYANI MEHTA , S. VASOO & TAN NGOH TIONG (2004) New Challenges for Social Work and Social Development: SARS and Community Well-being, Asia Pacific Journal of Social Work and Development, 14:1, 1-5, DOI: 10.1080/21650993.2004.9755938
7. https://www.unicef.org/coronavirus/migrants-return-ethiopia-social-workers-show-theyre-essential-covid-19-response
8. https://www.richmond.com/opinion/columnists/debra-riggs-column-unrecognized-heroes-adapt-mental-health-services-in-a-covid-19-era/article_8766ad3b-6b2c-567f-badd-159763f2e979.html
9. https://www.socialworkers.org/Practice/Infectious-Diseases/Coronavirus/Social-Work-Safety
10. https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200524-covid-19-sitrep-125.pdf?sfvrsn=80e7d7f0_2
11. https://www.worldometers.info/coronavirus/?

---

[1] https://www.worldometers.info/coronavirus/?

[2] Hong-Jae Park & Bong Joo Lee (2016) The Role of Social Work for Foreign Residents in an Epidemic: The MERS Crisis in the Republic of Korea, Social Work in Public Health, 31:7, 656-664, DOI: 10.1080/19371918.2016.1160352

[3] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19. Society Register. 4. 67-82. 10.14746/sr.2020.4.2.05

[4] Hong-Jae Park & Bong Joo Lee (2016) The Role of Social Work for Foreign Residents in an Epidemic: The MERS Crisis in the Republic of Korea, Social Work in Public Health, 31:7, 656-664, DOI: 10.1080/19371918.2016.1160352

[5] Hong-Jae Park & Bong Joo Lee (2016) The Role of Social Work for Foreign Residents in an Epidemic: The MERS Crisis in the Republic of Korea, Social Work in Public Health, 31:7, 656-664, DOI: 10.1080/19371918.2016.1160352

[6] KALYANI MEHTA , S. VASOO & TAN NGOH TIONG (2004) New Challenges for Social Work and Social Development: SARS and Community Well-being, Asia Pacific Journal of Social Work and Development, 14:1, 1-5, DOI: 10.1080/21650993.2004.9755938

[7] Beddoe, Liz.2020.“Responding to a crisis: Social Work profession, policy, and practice.” Australian Social Work 73(2): 131-136. DOI: 10.1080/0312407X.2020.1720758

[8] Hong-Jae Park & Bong Joo Lee (2016) The Role of Social Work for Foreign Residents in an Epidemic: The MERS Crisis in the Republic of Korea, Social Work in Public Health, 31:7, 656-664, DOI: 10.1080/19371918.2016.1160352

[9] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19. Society Register. 4. 67-82. 10.14746/sr.2020.4.2.05.

[10] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19. Society Register. 4. 67-82. 10.14746/sr.2020.4.2.05. 

[11] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19. Society Register. 4. 67-82. 10.14746/sr.2020.4.2.05. 

[12] Hutchins, Sonja S., Kevin Fiscella, Robert S. Levine, Danielle C. Ompad, & Marian McDonald. 2009b. “Protection of racial/ethnic minority populations during an influenza pandemic.” American journal of public health 99(2): S261–S270. https:// doi.org/10.2105/AJPH.2009.161505

[13] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19. Society Register. 4. 67-82. 10.14746/sr.2020.4.2.05.

[14] Hutchins, Sonja S., Kevin Fiscella, Robert S. Levine, Danielle C. Ompad, & Marian McDonald. 2009b. “Protection of racial/ethnic minority populations during an influenza pandemic.” American journal of public health 99(2): S261–S270. https:// doi.org/10.2105/AJPH.2009.161505

[15] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19.

[16] Hong-Jae Park & Bong Joo Lee (2016) The Role of Social Work for Foreign Residents in an Epidemic: The MERS Crisis in the Republic of Korea, Social Work in Public Health, 31:7, 656-664, DOI: 10.1080/19371918.2016.1160352

[17] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19.

[18] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19. Society Register. 4. 67-82. 10.14746/sr.2020.4.2.05.

[19]https://www.unicef.org/coronavirus/migrants-return-ethiopia-social-workers-show-theyre-essential-covid-19-response

[20] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19. Society Register. 4. 67-82. 10.14746/sr.2020.4.2.05.

[21] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19. Society Register. 4. 67-82. 10.14746/sr.2020.4.2.05.

[22] Beddoe, Liz.2020.“Responding to a crisis: Social Work profession, policy, and practice.” Australian Social Work 73(2): 131-136. DOI: 10.1080/0312407X.2020.1720758.

[23] Hong-Jae Park & Bong Joo Lee (2016) The Role of Social Work for Foreign Residents in an Epidemic: The MERS Crisis in the Republic of Korea, Social Work in Public Health, 31:7, 656-664, DOI: 10.1080/19371918.2016.1160352

[24] Hong-Jae Park & Bong Joo Lee (2016) The Role of Social Work for Foreign Residents in an Epidemic: The MERS Crisis in the Republic of Korea, Social Work in Public Health, 31:7, 656-664, DOI: 10.1080/19371918.2016.1160352

[25] Hong-Jae Park & Bong Joo Lee (2016) The Role of Social Work for Foreign Residents in an Epidemic: The MERS Crisis in the Republic of Korea, Social Work in Public Health, 31:7, 656-664, DOI: 10.1080/19371918.2016.1160352

[26] Beddoe, Liz.2020.“Responding to a crisis: Social Work profession, policy, and practice.” Australian Social Work 73(2): 131-136. DOI: 10.1080/0312407X.2020.1720758

[27] Hong-Jae Park & Bong Joo Lee (2016) The Role of Social Work for Foreign Residents in an Epidemic: The MERS Crisis in the Republic of Korea, Social Work in Public Health, 31:7, 656-664, DOI: 10.1080/19371918.2016.1160352

[28] Beddoe, Liz.2020.“Responding to a crisis: Social Work profession, policy, and practice.” Australian Social Work 73(2): 131-136. DOI: 10.1080/0312407X.2020.1720758

[29] Beddoe, Liz.2020.“Responding to a crisis: Social Work profession, policy, and practice.” Australian Social Work 73(2): 131-136. DOI: 10.1080/0312407X.2020.1720758

[30] Hong-Jae Park & Bong Joo Lee (2016) The Role of Social Work for Foreign Residents in an Epidemic: The MERS Crisis in the Republic of Korea, Social Work in Public Health, 31:7, 656-664, DOI: 10.1080/19371918.2016.1160352

[31] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19. Society Register. 4. 67-82. 10.14746/sr.2020.4.2.05.

[32] KALYANI MEHTA , S. VASOO & TAN NGOH TIONG (2004) New Challenges for Social Work and Social Development: SARS and Community Well-being, Asia Pacific Journal of Social Work and Development, 14:1, 1-5, DOI: 10.1080/21650993.2004.9755938

[33] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19. Society Register. 4. 67-82. 10.14746/sr.2020.4.2.05.

[34] Rosoff, Philip. (2008). The Ethics of Care: Social Workers in an Influenza Pandemic. Social work in health care. 47. 49-59. 10.1080/00981380801970814. 

[35] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19. Society Register. 4. 67-82. 10.14746/sr.2020.4.2.05.

[36] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19. Society Register. 4. 67-82. 10.14746/sr.2020.4.2.05

[37] https://www.richmond.com/opinion/columnists/debra-riggs-column-unrecognized-heroes-adapt-mental-health-services-in-a-covid-19-era/article_8766ad3b-6b2c-567f-badd-159763f2e979.html

[38] FARKAS, KATHLEEN & Romaniuk, Jaroslaw. (2020). SOCIAL WORK, ETHICS AND VULNERABLE GROUPS IN THE TIME OF CORONAVIRUS AND COVID-19. Society Register. 4. 67-82. 10.14746/sr.2020.4.2.05

[39] https://www.richmond.com/opinion/columnists/debra-riggs-column-unrecognized-heroes-adapt-mental-health-services-in-a-covid-19-era/article_8766ad3b-6b2c-567f-badd-159763f2e979.html

[40] Rosoff, Philip. (2008). The Ethics of Care: Social Workers in an Influenza Pandemic. Social work in health care. 47. 49-59. 10.1080/00981380801970814.

[41] https://www.socialworkers.org/Practice/Infectious-Diseases/Coronavirus/Social-Work-Safety